| DẠO ĐẦU | SIÊU NĂNG LỰC | NHIỆM VỤ BẤT KHẢ THI | KẾT | |||||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Astaxanthin được tổng hợp lần đầu tiên vào đầu những năm 1980s, được thương mại hóa và sử dụng trong thức ăn chăn nuôi, chủ yếu là trong thức ăn thủy sản, từ cuối thập niên 90 [1]. Tuy nhiên ứng dụng của Astaxanthin hầu như chỉ dừng lại ở mục đích tạo màu đỏ-cam để tăng giá bán thương phẩm và chỉ tập trung vào những loài có giá trị cao (như tôm, cá hồi…). Và phần lớn là Astaxanthin tổng hợp (chiếm khoảng 95% thị phần Astaxanthin sử dụng trong thức ăn chăn nuôi) [1].
Rào cản lớn nhất khi ứng dụng Astaxanthin trong thủy sản, nhất là Astaxanthin tự nhiên, gồm hạn chế về nguồn cung và chi phí sản xuất cao. Tạm thời bỏ qua rào cản về nguồn cung (vì VNF và các doanh nghiệp sản xuất Astaxanthin khác đã và đang tích cực tìm kiếm những giải pháp mở rộng nguồn cung), hãy cùng nhau phân tích vấn đề ở góc độ Chi phí. Nếu bạn chỉ so sánh chi phí sử dụng Astaxanthin với phần giá bán tăng thêm do màu thịt đẹp hơn (có thể lên tới 10-16% giá bán cá hồi), thì bạn chỉ đang nhìn thấy ‘một phần của tảng băng’ chứ không phải ‘bức tranh hoàn chỉnh’!
Tương tự như cách Astaxanthin bảo vệ TOÀN DIỆN (cả thể chất lẫn tinh thần) và XUYÊN SUỐT (từ nhỏ đến trưởng thành và già đi) những người bạn Chó Mèo thân thiết của gia đình, Astaxanthin cũng hỗ trợ Tôm Cá ở NHIỀU PHƯƠNG DIỆN & NƠI TRỌNG YẾU, nhờ vào khả năng định vị vào những cơ quan quan trọng. Cụ thể, bên cạnh khả năng tạo màu, Astaxanthin còn có mang đến nhiều lợi ích ưu việt khác:
- Tăng đề kháng bệnh và chống chịu stress
- Thúc đẩy sinh sản và kích thích tăng trưởng
- Tăng cảm quan và chất lượng thành phẩm
Cụ thể Astaxanthin tự nhiên hoạt động như thế nào trên Tôm & Cá, hãy cùng khám phá nhé!
1. TĂNG ĐỀ KHÁNG BỆNH VÀ CHỐNG CHỊU STRESS – NĂNG LỰC MẠNH NHẤT CỦA ASTAXANTHIN
Sống trong môi trường nước, thủy sản dễ bị stress hơn động vật trên cạn. Một thay đổi nhỏ trong môi trường nước (như nhiệt độ, độ mặn, nồng độ oxy, nồng độ nitơ…) cũng khiến vật nuôi bị stress, làm suy giảm hệ miễn dịch, ảnh hưởng tới sinh sản và tăng trưởng. Tình trạng này diễn ra thường xuyên và nghiêm trọng khi thời tiết chuyển mùa.
Miễn dịch của cá phụ thuộc nhiều vào hệ thống miễn dịch bẩm sinh hơn so với những động vật máu nóng. Trong khi đó, tôm không có hệ thống miễn dịch đặc hiệu, nên gần như phụ thuộc hoàn toàn vào miễn dịch bẩm sinh (Vaccine không được ứng dụng phổ biến trong phòng bệnh ở tôm là vì vậy!). Ngoài ra, tôm có hệ tuần hoàn mở nên càng dễ nhạy cảm với các mầm bệnh trong môi trường nước. Một khi tôm cá đã nhiễm bệnh thì tốc độ lây lan rất nhanh và khó phục hồi.
Vậy nên trong thủy sản phòng bệnh được đặt lên hàng đầu! Thông qua bổ sung phụ gia chăn nuôi hỗ trợ tăng cường sức khỏe và sức đề kháng. Và còn sản phẩm nào phù hợp hơn Astaxanthin tự nhiên!
Là vua của các chất chống oxy hóa cùng với khả năng kích thích miễn dịch bẩm sinh (Tham khảo bài 2 và bài 4 của Series Astaxanthin nhé)Astaxanthin bảo vệ cơ thể khỏi stress môi trường và mầm bệnh tấn công. Astaxanthin được hấp thụ, chuyến hóa và tích trữ ở gan tụy và nên giúp bảo vệ gan tụy ở tôm cá. Gan tụy ở tôm và gan ở cá là những cơ quan trọng yếu, điề hòa hoạt động tiêu hóa và thải độc, tuy nhiên rất dễ bị stress oxy hóa (do chế độ ăn nhiều chất béo và đạm khó tiêu)
Nhiều thực nghiệm sử dụng Astaxanthin tự nhiên trên tôm cá cho thấy hiệu quả về:
(i) tăng khả năng miễn dịch [2],
(ii) giảm stress oxy hóa [3],
(iii) tăng khả năng đề kháng môi trường (Hình 2)
(iv) tăng tỷ lệ sống khi mắc bệnh (Hình 2)z
Trong tự nhiên, tảo chỉ tổng hợp Astaxanthin trong điều kiện khắc nghiệt như một cơ chế chống stress từ môi trường, để tồn tại và sinh trưởng. Tôm, cá ăn tảo là một cách tự nhiên bổ sung chất chống oxy hóa Vậy nên, việc chúng ta bổ sung thêm Astaxanthin Tự Nhiên trong khẩu phần ăn của tôm cá cũng là một hình thức nuôi trồng “thuận theo tự nhiên”!
2. THÚC ĐẨY SINH SẢN VÀ KÍCH THÍCH TĂNG TRƯỞNG – TÍNH NĂNG RẤT CẦN THIẾT NHƯNG ÍT ĐƯỢC BIẾT ĐẾN CỦA ASTAXANTHIN
Gánh nặng tăng trưởng đặt lên ngành chăn nuôi trong bối cảnh dân số thế giới gia tăng và nguồn tài nguyên thiên nhiên đang dần cạn kiệt. Năng suất nuôi trồng và sức khỏe sinh sản, vì thế, trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Thách thức đặt ra càng lớn khi chúng ta cố gắng theo đuổi cùng lúc hai mục tiêu: tăng trưởng & bền vững.
Với khả năng tăng cường sức khỏe sinh sản và hỗ trợ tăng trưởng, Astaxanthin tự nhiên mang tới lời giải cho bài toán trên. Đáng tiếc, tiềm năng này lại chưa được tập trung khai thác!
- CÁ HỒI: Nếu bạn còn nhớ ‘Hành trình sinh sản của cá hồi’ đã được chúng tôi giới thiệu ở bài 4 của series , Astaxanthin tham gia vào tất cả các giai đoạn của quá trình sinh sản – phát triển – trưởng thành nhằm đảm bảo tỷ lệ thụ tinh cao nhất có thể, đồng thời bảo vệ phôi và ấu trùng phát triển khỏe mạnh để tiếp tục một vòng đời mới.
- TÔM: Chưa có nhiều nghiên cứu về vai trò của Astaxanthin trong suốt vòng đời của tôm (như với cá hồi). Tuy nhiên, nhiều thực nghiệm đã cho thấy tiềm năng của Astaxanthin trên tôm trong việc:
- Tăng Hormone sinh sản: Astaxanthin là tiền chất của Prostaglandin – một hormone sinh sản quan trọng trên tôm. Bổ sung Astaxanthin vào khẩu phần ăn giúp tăng tỷ lệ đẻ trứng, số lượng trứng, và tỷ lệ nở. [4]
- Kích thích quá trình lột vỏ: Astaxanthin đóng vai trò như một hormone thúc đẩy quá trình lột vỏ, giúp rút ngắn chu kỳ lột vỏ, và vì thế giúp tôm tăng trưởng nhanh hơn (hình 3).
3. TĂNG CẢM QUAN & CHẤT LƯỢNG THÀNH PHẨM – KHÔNG CHỈ LÀ CHẤT TẠO MÀU
Tăng cảm quan: Astaxanthin, mà chủ yếu là Astaxanthin tổng hợp, đã và đang được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản với mục đích chính là tăng màu sắc thịt, trứng và da, từ đó nâng cao giá trị thương mại. Mặc dù chỉ chiếm thị phần nhỏ, Astaxanthin Tự Nhiên vẫn tìm được chỗ đứng riêng nhờ vào tính tương thích sinh học cao hơn (nguồn gốc tự nhiên), khả năng giữ màu lâu hơn, và nhất là tạo được màu gần với tự nhiên nhất [5]
Chúng tôi tin rằng một khi giải quyết được bài toán về nguồn cung và giá thành sản xuất (chính là điều mà VNF đang hướng đến!), thị phần của Astaxanthin Tự Nhiên sẽ nhanh chóng được mở rộng.
Tăng chất lượng: Không chỉ tăng độ cảm quan của thành phẩm, Astaxanthin – với khả năng chống oxy hóa mạnh – còn giúp giữ màu thành phẩm và kéo dài thời gian bảo quản. Thực nghiệm đã chứng minh rằng Astaxanthin giúp giảm tình trạng oxy hóa lipid của cá hồi vân (được cho ăn Astaxanthin) khi bảo quản đông lạnh [6]
LỜI KẾT
Với xu hướng nuôi tôm cá theo mô hình thâm canh/siêu thâm canh để đẩy mạnh sản lượng, việc đảm bảo sức khỏe – tăng trưởng – sinh sản – chất lượng thủy sản ngày càng trở nên quan trọng, quyết định thành bại của vụ nuôi. Khi đó, những sản phẩm phụ gia chăn nuôi với nhiều tính năng bổ trợ được đặc biệt quan tâm khi thiết kế công thức thức ăn thủy sản.
Với những TÍNH NĂNG MẠNH MẼ và khả năng TÁC ĐỘNG TOÀN DIỆN & XUYÊN SUỐT lên vòng đời thủy sản, Astaxanthin tự nhiên cho thấy tiềm năng ứng dụng cao, với vai trò một sản phẩm sinh học đa chức năng với hiệu quả vượt trội, vượt ngoài khuôn khổ ứng dụng tạo màu truyền thống!
Trong chương tiếp theo, chúng tôi sẽ đưa bạn đi khám phá “Nhiệm vụ bất khả thi” cuối cùng và cũng là quan trọng nhất – vai trò của Astaxanthin với CHÍNH CHÚNG TA! Thực ra, chúng tôi cũng đã bật mí “khá khá” trong những bài trước gián tiếp qua những đối tượng khác rồi đó. Hãy chờ đón xem liệu có chức năng nào mới của Astaxanthin trên người mà chúng tôi có thể làm bạn ngạc nhiên không nhé!
NGUỒN:
[1] Stachowiak, B., & Szulc, P. (2021). Astaxanthin for the Food Industry. Molecules (Basel, Switzerland), 26(9), 2666. https://doi.org/10.3390/molecules26092666
[2] Wang, H., Dai, A., Liu, F., Guan, Y. Effects of dietary astaxanthin on the immune response, resistance to white spot syndrome virus and transcription of antioxidant enzyme genes in Pacific white shrimp Litopenaeus vannamei. Iranian Journal of Fisheries Sciences, 2015; 14(3): 699-718. doi: 10.22092/ijfs.2018.114476
[3] Yichao, Wang & Wang, Baojie & Liu, Mei & Jiang, Keyong & Wang, Mengqiang & Wang, Lei. (2020). Comparative transcriptome analysis reveals the potential influencing mechanism of dietary astaxanthin on growth and metabolism in Litopenaeus vannamei. Aquaculture Reports. 16. 100259. 10.1016/j.aqrep.2019.100259.
[4] Maulana, Fajar & Arfah, Harton & Istifarini, Mita & Setiawati, Mia. (2017). Supplementation of astaxanthin and vitamin E in feed on the development of gonads white shrimp broodstock Litopenaeus vannamei Boone 1931. Jurnal Akuakultur Indonesia. 16. 135. 10.19027/jai.16.2.135-146.
[5] Tran, Q. V., Nguyen T. K. L., Ngo D. N. (2020). Nghiên cứu ảnh hưởng của việc bổ sung Astaxanthin và β – glucan được chiết xuất từ sinh khối nấm men Rhodospridium sp. vào thức ăn cho cá dĩa đỏ Symphysodon sp. Tạp chí Khoa học – Công nghệ Thủy sản số 3/2020
[6] Jensen, C., Birk, E., Jokumsen, A. et al. Effect of dietary levels of fat, α-tocopherol and astaxanthin on colour and lipid oxidation during storage of frozen rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) and during chill storage of smoked trout. Z Lebensm Unters Forsch 207, 189–196 (1998). https://doi.org/10.1007/s002170050317